Εκδήλωση στο Λαογραφικό για την Γωγώ Κουλικούρδη

Ένα μεγάλο πνευματικό κεφάλαιο για την Αίγινα η Γωγώ Κουλικούρδη (Ενα άρθρο του καθηγητή Γιώργου Μπήτρου)

Με αφορμή το φιλολογικό μνημόσυνο που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Λαογραφικού Μουσείου Αίγινας, σήμερα Κυριακή 24 Νοεμβρίου.

   Αν σήμερα γνωρίζουμε  την νεότερη ιστορία της Αίγινας, το οφείλουμε στη Γωγώ, η οποία  σε εποχές πολύ δύσκολες κατόρθωσε να τρυπώσει στα αρχεία και στις βιβλιοθήκες  και να φέρει στο φως τα 365 ονόματα  των Αιγινητών αγωνιστών του ’21, τα ονόματα  των καπεταναίων, των προκριτών, των οπλαρχηγών. Να  διασώσει μνήμες, πληροφορίες, μαρτυρίες  περπατώντας  στα βουνά της Αίγινας συλλέγοντας μαζί με το Μάρκο Δραγούμη και ηχογραφώντας σπάνιο λαογραφικό υλικό. Χάρη στους κόπους της γνωρίζουμε σήμερα τραγούδια, παροιμίες, έθιμα, δοξασίες, μύθους, τοπωνύμια, συνταγές, τοποθεσίες, παλιές πηγές, υδραγωγεία, αρχαία νταμάρια, ναούς, εκκλησιές, θυσιαστήρια, ποτάμια, στοές, σπήλαια  και πετρώματα της Αίγινας. Όλα  αυτά είναι καρποί μιας ασταμάτητης, άοκνης και φίλεργης προσπάθειας, είναι καρποί ζωής, θυσιαστικής αφιερώσεως και αφοσιώσεως. Εν τέλει  καρποί της αγάπης για το νησί και τους ανθρώπους  του.

   Αν σήμερα  αναφερόμαστε στη Γ. Κουλικούρδη, είναι επειδή η Γωγώ μας έδωσε πολλά  και οσφρίζομαι  ότι έχει πολλά ακόμα να δώσει μέσα από  το υλικό που έχει συγκεντρώσει  από την πολυετή  έρευνα και μελέτη της.
Κι αν από την επιστημονική έρευνα, τις μελέτες και τα βιβλία    είναι γνωστή στους νεότερους,  στη μνήμη των  παλαιοτέρων είναι νωπή η μεγάλη πολιτιστική και κοινωνική της δράση. Το 1940 μαζί με την Πολύμνια  Ηρειώτη – Θωμάκου ξεκινούν τη συλλογή του Λοαγραφικού υλικού  με σκοπό να δημιουργηθεί Λαογραφικό Μουσείο στην Αίγινα. Το όνειρο αυτό άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά μετά τη δωρεά του σπιτιού της οικογένειας Παναγή Ηρειώτη στο Δήμο Αίγινας για τη δημιουργία Λαογραφικού Μουσείου. Το 1986 οργανώνει την πρώτη επιτροπή  του Λαογραφικού Μουσείου. Το 1989 ιδρύει το Σύλλογο των Φίλων του Λαογραφικού Μουσείου με  κύριο στόχο να κινήσει το ενδιαφέρον του κόσμου αλλά και των υπευθύνων  για το Μουσείο, να συγκεντρώσει τα  απαιτούμενα χρήματα για την ανακαίνιση του κτιρίου, τον εξοπλισμό και την λειτουργία του.

   Παράλληλα η Γωγώ διοργάνωσε μεγάλο αριθμό πολιτιστικών εκδηλώσεων με σκοπό να θυμίσει στους κατοίκους της Αίγινας και να γνωρίσει στους φίλους επισκέπτες της την ιστορία, τον πολιτισμό, τα ήθη και έθιμα, τις παραδόσεις. Αξέχαστες παραμένουν οι προσπάθειες της στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής, όταν με ομάδα κοριτσιών έδινε παραστάσεις προκειμένου να τονωθεί το φρόνημα των Ελλήνων, ή δημιουργώντας ομάδες συμπαράστασης ασθενών στο τότε στρατιωτικό Νοσοκομείο. Με  ομάδες κοριτσιών έκανε στον αρχαιολογικό χώρο της Κολώνας αναπαραστάσεις Αιγινήτικων Εθίμων και χορών καθώς και ποιητικές βραδιές με αποσπάσματα από αρχαίες  τραγωδίες στο χώρο της Αφαίας. Πολύτιμες υπήρξαν και οι ξεναγήσεις που διοργάνωνε στην Παλαιά  Χώρα καις την Ομορφοκλησιά.

   Υπήρξε  μέλος  του Πνευματικού Κέντρου Αίγινας «Ο Καποδίστριας» και επιστημονικός  σύμβουλος  του περιοδικού  «Αιγιναία». Ανέλαβε πρωτοβουλίες και πρωτοστάτησε σε ενέργειες για τη συντήρηση και αναπαλαίωση των Καποδιστριακών μνημείων.

   Υπήρξε  η επιστήμων η οποία έθεσε σκοπό της ζωής της, μέσα από την έρευνα, τη μελέτη, τη συγγραφή, την ανάδειξη της διαχρονικής διαδρομής της Αίγινας. Με το παράδειγμά της ενέπνευσε και εμπνέει τους νεότερους ερευνητές  να ασχοληθούν με την Αίγινα, ενώ έντονα την απασχολούσε η  μετάδοση αυτής της ιστορικής γνώσης στις νεότερες γενιές των Αιγινητών.

   Ο πόνος για την Αίγινα, ο καημός για τα Καποδιστριακά κτίρια, τα όνειρά της για  τη δημιουργία ενός    Συνδέσμου Αιγινητών επιστημόνων με σκοπό τη μελέτη της Τοπικής Ιστορίας και του πολιτισμού του νησιού παραμένουν ανοικτά θέματα.

     Έχω την εντύπωση  ότι από κάπου σήμερα  μας αφουγκράζεται, μας παρακολουθεί. Και  ίσως να χαμογελά  συγκαταβατικά….. όχι γιατί   δεν την  ξεχάσαμε, αλλά  γιατί   βλέπει να μας βασανίζει το γεγονός ότι ακόμα δεν κάναμε ότι εκείνη ονειρεύτηκε…………….η  αξέχαστη αρχόντισσα της Αίγινας    κοιμήθηκε ειρηνικά στις 8 Νοεμβρίου 2002 αφήνοντας μια σπουδαία παρακαταθήκη στους νεότερους Αιγινήτες. Αναρωτιέται κανείς αν διαθέτει άλλο νησί, άλλος τόπος  τέτοιας  γεωγραφικής έκτασης, αλλά σπουδαίας και ανεπανάληπτης ιστορίας και πορείας μέσα στους αιώνες, τέτοια βιβλία, τόσες μελέτες, τόσο αρχειακό υλικό,  όπως αυτό  της Γ. Κουλικούρδη. Το έργο της είναι μοναδικό και αναντικατάστατο. Προβάλλει την Αίγινα, την αποκαθιστά ιστορικά, την αναδεικνύει. Πραγματικά περιποιεί ιδιαίτερη τιμή  για  όλους τους σημερινούς Αιγινήτες  η απόκτηση και  η μελέτη των βιβλίων της Γωγώς.

  Έντεκα χρόνια  μετά  το θάνατο της , η Γωγώ εξακολουθεί να μας  διδάσκει, να μας φωτίζει δρόμους, να μας ξυπνά, να μας υπενθυμίζει τις ευθύνες μας, το χρέος  προς αυτό το νησί.  Δέκα χρόνια  μετά η Γωγώ  είναι παρούσα και  «ιδού θύμηση  κάνει». Γιατί μόνο οι αυθεντικοί πνευματικοί άνθρωποι μπορούν  να είναι πάντα επίκαιροι, ανατρεπτικοί  και αιώνιοι.